De NEN Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder

Komen er, ondanks het gebruik van veiligheidshulpmiddelen  en zorgvuldige implementatie van veiligheidsprocessen, nog steeds incidenten voor op de werkvloer? Dan kunt u zichzelf afvragen of er wel voldoende veiligheidsbewustzijn is onder uw werknemers.

De Veiligheidsladder /Safety Culture Ladder helpt u die extra stap te zetten en een veiligheidscultuur binnen uw organisatie op te zetten. Op deze pagina leest u:

• Wat de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder is
• Wat het verschil is tussen de vijf treden van de Veiligheidsladder / Safety Culture Ladder?
• Hoe u zich certificeert voor een trede van de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder?
• Welke varianten zijn er van de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder?

De NEN veiligheidsladder, die per 1 maart 2020 de Safety Culture Ladder heet, is geïnspireerd op het hearts and minds model dat gebaseerd is op 20 jaar aan universitaire studies rondom het vergroten van veiligheidsbewustzijn.

Op basis van dit hearts and minds model werd de Veiligheidsladder ontwikkeld door ProRail met als doel het veiligheidsbewustzijn onder werknemers te verhogen. Per 1 juni 2016 heeft Prorail de veiligheidsladder overgedragen aan het Nederlands Normalisatie-instituut (NEN) waardoor de Veiligheidsladder nu ook in andere sectoren toepasbaar is.

Volgens het hearts and minds model kan een veiligheidscultuur in een organisatie zich in een bepaald stadium van volwassenheid bevinden. Het hearts and minds model en de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder onderscheiden beiden 5 verschillende niveaus.

Per niveau, ook wel trede genoemd, staat in de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder vastgesteld aan welke eisen een organisatie moet voldoen, welke criteria bij die specifieke trede horen, welke score kan worden toegekend aan de criteria en waar auditoren op letten tijdens certificering voor een bepaalde trede.

Elk niveau van de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder geeft aan in welke fase de organisatie zit wat betreft veiligheid. Des te meer veiligheidsbewustzijn in alle lagen van de organisatie is opgenomen, des te hoger de organisatie zal scoren op de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder .

Ieder type organisatie in iedere branche kan zich laten certificeren voor de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder . Het maakt niet uit of u actief bent in de dienstverlening, industrie of dat uw organisatie een non-profit of een profit organisatie is.

Een vereiste voor certificering is dat alle ketenpartijen die werkzaam zijn binnen de organisatie moeten voldoen aan de vereisten van de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder . U zult dus binnen alle lagen van de organisatie veiligheidsbewustzijn door moeten voeren om tot certificering te komen.

De Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder bestaat uit vijf verschillende treden. Iedere trede vertegenwoordigt een ander niveau van volwassenheid van de veiligheidscultuur binnen de organisatie. Om de mate van volwassenheid vast te stellen zijn een aantal eisen opgesteld waar een organisatie aan moet voldoen om zich te certificeren voor een bepaalde trede.

Een Ladder Certificerende Instelling (LCI) controleert of een organisatie voldoet aan de eisen die per trede gesteld zijn. Dat gebeurt op basis van zes bedrijfsaspecten die vervolgens weer zijn onderverdeeld in 18 bedrijfskarakteristieken. Voor alle bedrijfskarakteristieken zijn per trede specifieke criteria opgesteld. Tijdens een audit beoordelen twee auditoren of uw organisatie voldoet aan alle eisen voor de trede waarvoor u zich wilt certificeren.

Voldoet uw organisatie aan de minimum score voor een bepaalde trede? Dan ontvangt u certificering voor die specifieke trede van de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder.

Wat is het verschil tussen de vijf treden van de Veiligheidsladder?

• Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder trede 1: Pathologisch
  Trede 1 van de Veiligheidsladder is de enige trede waarvoor u zich niet kunt certificeren. Dit niveau van de Veiligheidsladder krijgt het label “pathologisch” omdat organisaties op deze trede handelen met het idee “bij ons gaat niets fout, dus waarom onze tijd verdoen met preventieve veiligheidsmaatregelen”. In organisaties op deze trede wordt nauwelijks tot niet geïnvesteerd in de verbetering van veilig gedrag.
• Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder trede 2: Reactief 
  Veiligheidsgedrag in organisaties op trede 2 van de Veiligheidsladder wordt getypeerd door actie-reactie. Vaak worden in deze organisaties pas veranderingen doorgevoerd zodra er iets is misgegaan.
  Bij een ongeval wordt bovendien vaak de schuld elders gezocht in plaats van dat er met een kritische blik naar de huidige mate van veiligheidsbewustzijn wordt gekeken. Hierdoor zijn veranderingen in het gedrag vaak van zeer korte duur.
• Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder trede 3: Berekenend 
  Organisaties die gecertificeerd zijn voor trede 3 van de Veiligheidsladder erkennen het belang van veiligheidsregels en veilig gedrag, maar gaan hier nog vooral mee aan de slag vanuit eigenbelang.
  Organisaties op trede 3 durven zich kwetsbaar op te stellen en nemen verantwoordelijkheid voor zwakke plekken binnen de veiligheidscultuur. Echter gebeurt dat in deze fase nog vooral vanuit het management. Andere lagen van de organisatie voelen zich vaak nog niet voldoende betrokken bij het veiligheidsbeleid.
• Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder trede 4: Proactief 
  Organisaties op trede 4 van de Veiligheidsladder zijn proactief bezig om veiligheidsrisico’s in kaart te brengen en deze terug te dringen. Veiligheid heeft binnen de organisatie de hoogste prioriteit en alle lagen van de organisatie voelen zich betrokken bij het naleven van de veiligheidsregels.
  Iedereen in de organisatie voelt zich verantwoordelijk voor een veilige werkvloer. Medewerkers denken mee over verbeteringen, spreken elkaar aan op onveilig gedrag en denken zelf na over de bijdrage die ze kunnen leveren. Op basis van de bijdragen van medewerkers worden in de organisatie regelmatig verbeteringen doorgevoerd. 
• Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder trede 5: Vooruitstrevend 
  Trede 5 is de hoogst te behalen trede op de Veiligheidsladder. Een organisatie behaalt enkel deze trede wanneer veiligheid volledig is geïntegreerd in alle lagen van de organisatie en is opgenomen in bedrijfsprocessen. Bovendien worden in de organisatie en in de branche er met regelmaat reflectie- en evaluatiemomenten ingepland. Kennis rondom het verbeteren van de veiligheid wordt tussen medewerkers en binnen de branche gedeeld. 

Wilt u specifiek weten welke eisen er aan iedere trede verbonden zitten? Hier downloadt u geheel gratis het handboek en het certificatieschema van de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder.  In deze documenten vindt u in detail de eisten, de criteria en het scoringsmechanisme van de Veiligheidsladder/ Safety Culture Ladder.

Veiligheidsbewustzijn wordt in de bouw steeds vaker een vereiste voor samenwerking. Ook de initiatiefnemers van de Governance Code Veiligheid in de Bouw stellen dit als voorwaarde. Europese netbeheerder TenneT vereist sinds 2017 van haar leveranciers en partners dat zij aandacht hebben voor veiligheidsbewustzijn. Speciaal voor TenneT zijn er destijds aanvullende producten ontworpen die zijn goedgekeurd door het NEN. Deze aanvullende producten werden als volgt geformuleerd: het SAQ statement (Self Assessment Questionnaire); SAQ+ statement en het driejarige Veiligheidsladder certificaat.

De Commissie van Deskundigen (CvD) heeft begin 2020 besloten de TenneT varianten uit de pilot te halen en voor iedereen beschikbaar te stellen. Vanaf 1 maart kan een organisatie kiezen voor originele Veiligheidsladder certificering (SCL Original) of SCL, Statement SCL Light of het Approved Self Assessment. Dit zijn de nieuwe productnamen bepaald door de Commissie van deskundigen. Voor de duidelijkheid nog even de oude en nieuwe benamingen op een rijtje:

Hoe verschillen deze varianten van de NEN Veiligheidsladder (SCL Original)?

Deze varianten verschillen met name in de tijd die eraan besteedt moet worden. Er wordt dan vaak ook gesproken van light varianten van de Veiligheidsladder. Op basis van de omvang van de werkzaamheden en een risicoclassificatie, uitgevoerd door de opdrachtgever, wordt bepaald welke producten door een organisatie in gebruik genomen moeten worden. Welke varianten zijn er?

Approved Self Assessment (SAQ-statement)

Ten behoeve van de Veiligheidsladder heeft het NEN een webtool ontwikkeld waarmee organisaties hun veiligheidscultuur kunnen toetsen. Organisaties die willen voldoen aan de vereisten van deze variant dienen deze webtool in te vullen en op basis van de resultaten een rapportage op te stellen. Op basis van de uitkomsten van de webtool dient u een gapanalyse en een actieplan te maken. Deze worden beoordeeld door een Ladder Certificerende Instelling (LCI), als TÜV NORD. Om het statement te behouden, zult u elk jaar dit proces moeten doorlopen. Om de webtool te gebruiken heeft u een abonnement nodig. U vindt de SAQ webtool en meer informatie over het abonnement op de website van het NEN.

Statement SCL Light (SAQ+ statement)

Het SCL Light statement is een audit waarvan de inhoud van de beoordeling variabel is omdat het 40% van de formele eindcertificatie behelst. De resultaten worden vastgelegd in een statement en dus geen certificaat. In het statement staat de beoordeling van de Ladder Certificerende Instelling, zoals TÜV NORD. Deze variant is 3 jaar geldig en in de tussenliggende jaren vindt er een check plaats op het eerder vastgestelde actielan. In het actieplan staan namelijk de maatregelen en acties om het vereiste volwassenheidsniveau van veiligheidsbewustzijn te behalen.

SCL (Veiligheidsladder pilot)

Deze variant van de Veiligheidsladder is eigenlijk reguliere Veiligheidsladder certificatie, echter is deze geen jaar maar drie jaar geldig. In de tussenliggende jaren vindt er een audit plaats zoals in het eerste jaar van het SCL Statement Light (zie vorige variant). Dat betekent in jaar 2 en 3 een besparing van 60% in mandagen.

• Welke stappen moet u zetten om tot certificering te komen?
• Hoe bepaalt u voor welke trede van de Veiligheidsladder u zich laat certificeren?
• Wat kunt u verwachten van een audit?

In een vrijblijvend en verkennend gesprek met een Veiligheidsspecialist van TÜV krijgt u antwoord op al uw vragen omtrent de Veiligheidsladder. Zo helpen we u weer een stap dichterbij certificering te komen.